Күн райы күңіреніп тұрса да, серуенге шығамыз!

Жоғары ылғалдылық (яғни жаңбыр) пен төмен температура (салқын ауа) – кез-келген жастағы баланың иммунитетін нығайтатын ең пайдалы нәрсе. Ол жайлы танымал педиатр Евгений Комаровский бірнеше рет айтып, талай рет жазған болатын. Оның жас әріптесі Фёдор Катасонов өзінің «Федиатрия. Сабырлы түрде баланың бабын табу» («Федиатрия. Нетревожный подход к ребёнку») кітабында былай дейді:

«Вирусқа қарсы қорғанысты жақсартады деп сендіруге тырысатын, алайда күмән тудыратын дәрі-дәрмектерге қарағанда тек жақсы ұйқы, қажетті мөлшердегі денешынықтыру, нәрлі тамақтану, D дәруменін қабылдау мен күнделікті түрде таза ауада серуендеу ғана шынымен де иммунитетті нығайта алады. Әсіресе салқын күндері серуендеу өте пайдалы: кішкентай баланың ағзасы желге және суыққа қарсы тұруға тамаша бейімделген. Тек оған осы мүмкіндікті берсе болғаны. Балалар әдетте аяғын сулап алғаннан немесе үйден бас киімсіз шыққаннан ауырып қалмайды. Нағыз қауіпті жылыту жүйесіне қосылған ғимаратта немесе үй-жайда күні бойы отыру төндіреді. Шырышты (слизистые) мұрын және ауыз қуыстары кеуіп, бактериялар мен вирустарға қарсы осал болады, үй мен даладағы температураның айырмашылығында осы мұрын және ауыз қуыстарының жаттығуына мүмкіндік бермейді. Нәтижесінде, кез-келген сәтте ЖРА (жіті респираторлық ауру) және ЖРВИ (жіті респираторлық вирустық инфекция) пайда болады».

Сайып келгенде, егер мамандарға сенер болсақ, жаңбыр, жел және салқын күндер – тегін қол жеткізуге болатын ең тамаша иммуностимуляторлар болып табылады. Дегенмен, адам ағзасының барлық мүмкіндіктеріне қарамастан, жаңбырлы күні тиісінше киінген жөн. Бақытымызға орай, біз қазір ыңғайлы және жақсы киімдерге қол жеткізе алатын заманда өмір сүреміз. Мейлі шалшық суды жалдағың келсе де, мейлі омбы қармен жүргің келсе де, оған сәйкес киім табуға болады. Дегенмен тағы ескеретін жайт, бұлтты күндері балаға жарқын, жарық шағылыстыратын элементтері бар, тобығы мен білегінде тығыз бекітілген, барынша экологялық және ылғал өткізбейтін киімдер кигізген дұрыс.

Scientific Reports журналында жарияланған британдық ғалымдардың зерттеу нәтижелері аптасына екі сағат табиғатта болу баланың жасына, ауқаттылығына және басқа да әлеуметтік жағдайына қарамастан, психологиялық және физикалық тұрғыда сәбидің дамуына қажетті минимум болып табылатынын анықтаған. Бұл ғылыми еңбектің авторлары сондай-ақ өмірге қанағаттанушылық таза ауада өткізген уақытқа тікелей байланысты екенін атап өткен. Демек, қолайсыз ауа-райына қарап, тұнжырап үйде отыра бермей, тым құрығанда 30 минут саябаққа шығып, серуендеп қайтқан дұрыс. Былай қарап отырсақ, бұл деректер бұрыннан мәлім: кез-келген ауа-райында велосипедпен жүруді сүйетін шведтер мен Дания елінің тұрғындары бірнеше жылдар бойы әлемдегі ең бақытты ұлттар рейтінгісінің басында тұрады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы да сәбиі бар ата-аналарға үйде отыра бермей, дамыту сабақтарын таза ауада өткізуге кеңес береді. Беделді сарапшылардың пікірінше, кішкентай бала күніне кем дегенде 180 минут қозғалып, әрі кетсе 30 минуттан артық отырмауы тиіс. Ал гаджеттерде күніне бір сағаттан артық отырмағаны абзал, оның өзі екі жастан асқан соң ғана. Алайда үйде нағыз көңілді ойын-сауық құру оңай емес. Сондықтан далаға шығып, омбы қарға секіріп, су жалдап, жүгіріп ойнаңыздар.

Таза ауада серуендеудің тағы бір жағымды жағын айта кеткен жөн. Ол – табиғатта ғана кездесетін микробтар алуантүрлілігі. Адамның микробиомын зерттейтін ғалымдар балалар мен ересектерде кездесетін беймазалық және жүйке жүйесінің бұзылу эпидемиясын ішек құрылысындағы микрофлораның аз болуымен байланыстырады. Қазіргі заманда стерильді таза пәтерде өмір сүретін сәби тек саябақта дымқыл жапырақты ұстаса, тасты қолына алып, лақтырса немесе ұлуды ұстап көрсе ғана кейбір пайдалы микроағзаларды бойына сіңіре алады.

Қазіргі бес жасар балалардың басым бөлігі нағыз тірі бақаны, ұлуды немесе бақашабақты тек балабақшада немесе дамыту орталықтарындағы кітаптардан ғана көреді. Алайда барлығымыз да осы секілді жәндіктер мен құрт-шіркейелерді, жануарларды жақын маңдағы саябақтан көруге болатынын білеміз. Тек онда жаңбырлы күні барсаңыз болғаны. Балаңызға ерте даму қыр-сырын көрсете алатыныңызға, жаңа таныстары туралы балаңызбен бірнеше апта қызықты әңгіме құратындарыңызға кепілдік береміз.

Ересектерге қарағанда балалар бастапқыда қолайсыз ауа-райын көңіл-күйдің түсуіне немесе тағы бір тоқашты жеуге себеп ретінде қарамайды. Шалшық су – тамаша, қар – қызықты, балшық, саз – айтпаса да түсінікті. Сондықтан абай болыңыздар, ата-анасының көңіл-күйі балаға тез беріледі. Сол үшін баланы қоршаған адамдар табиғатқа қатысты негатив тудырмағаны өте маңызды. Әрбірден соң әр ата-ана өз балаларын сыртқы жағдайға қарамастан дербес және тәуелсіз болғанын қалайды.

Мектепке немесе жұмысқа болашақта күн райы бұлыңғыр болса да, нөсер жауын жауса да, далада минус 20 аяз болса да бару керек болады. Бұл ретте ең дұрыс стратегия – балаңызға кез-келген ауар-райында көтеріңкі көңіл күй кешуге болатынын үйрету. Айта кетері – бала жақсы серуендеп, жаңа әсерлерге толы күйде, сәл жаураған соң жылы әрі жайлы үйіне оралғанда асжапырақтан (шпинат) әзірленген ыстық көжені де тез тауысып, кітапты да қуана оқиды. Үйінде тәбеті төмен немесе оқуға зауқы болмайтын баласы барларға кішігірім кеңес.